Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής /Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ)

Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής / υπερκινητικότητας είναι μία διαταραχή εγγενούς φύσης που χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στη συγκέντρωση για την εκτέλεση ενός έργου, έντονη σωματική κινητικότητα και παρορμητικότητα.

Πιο συγκεκριμένα παρατηρείται ότι το παιδί δεν μπορεί να εστιάσει την προσοχή του σε λεπτομέρειες, κάνει λάθη από απροσεξία και δεν μπορεί να οργανώσει τις εργασίες του.  Αδιαφορεί για τις οδηγίες που του δίνονται σε σχολικό, καθημερινό και κοινωνικό επίπεδο. Δίνει την εντύπωση ότι δεν ακούει, όταν κάποιος του απευθύνει τον λόγο. Χάνει ή ξεχνάει εύκολα αντικείμενα και καθημερινές δραστηριότητες  (χωρίς όλα αυτά να οφείλονται σε αντιδραστική συμπεριφορά ή αδυναμία κατανόησης των οδηγιών).

Η προσοχή του αποσπάται εύκολα από διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα. Διακόπτει για να πει άσχετα με το θέματα και πολλές φορές πηδάει από το ένα θέμα στο άλλο. Εάν συνυπάρχει υπερκινητικότητα τότε παρατηρείται  μια εικόνα παιδιού  που σηκώνεται, μετακινείται και τρέχει υπερβολικά στο χώρο, ακόμα και σε περιβάλλοντα ακατάλληλη (πχ. μέσα στη σχολική τάξη, στο δρόμο, στα μαγαζιά). Παίζει νευρικά με τα χέρια του, στριφογυρίζει αμήχανα στη θέση του, κουνάει τα πόδια του, μιλάει υπερβολικά. Δυσκολεύεται να πάρει μέρος σε δραστηριότητες ή να παίξει με ηρεμία,  δεν μπορεί να περιμένει τη σειρά του και προσπαθεί να επιβάλλει την παρουσία του στους άλλους (πηγαίνει σε παρέες χωρίς να έχει κληθεί ή διακόπτει το παιχνίδι τους). Έχει έντονη περιέργεια που μπορεί να καταλήγει σε ακατάλληλες συμπεριφορές όπως να ψάχνει και περιεργάζεται χώρους, τσάντες και ξένα αντικείμενα. "Πετάγεται" για να δώσει απαντήσεις χωρίς να έχει σηκώσει το χέρι ή όταν μιλάει άλλο παιδί. Κάθε λίγο αλλάζει αντικείμενο ενδιαφέροντος και  δεν επιθυμεί να μένει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ένα μέρος.

Με την πάροδο του χρόνου τα συμπτώματα της διαταραχής αλλάζουν και η έντασή τους μετριάζεται. Σε σοβαρές περιπτώσεις, λόγω κινδύνου παραπτωματικής  συμπεριφοράς ή υψηλού αριθμού ατυχημάτων, κρίνεται απαραίτητη και η χρήση φαρμακευτικής αγωγής για την άμβλυνση των συμπτωμάτων.

 

Υπάρχουν τρεις διαγνωστικοί τύποι:

1) Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας με υπεροχή της απροσεξίας, όπου εμφανίζεται διάσπαση προσοχής και δεν παρουσιάζονται συμπτώματα έντονης  κινητικότητας.

2) Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας με υπεροχή της υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας.

3) Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας, συνδυασμένος τύπος,  όπου τα συμπτώματα της διάσπασης και της υπερκινητικότητας συνυπάρχουν εξίσου έντονα και πληρούνται τα κριτήρια και στους δύο τύπους.

 

 

Σύμφωνα με το DSM-IV (εργαλείο ταξινόμησης διαταραχών), για γίνει διάγνωση πρέπει να πληρούνται τα ακόλουθα:

Το άτομο να παρουσιάζει έξι ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα στις υποκατηγορίες (1) ή / και έξι ή περισσότερα συμπτώματα από τις κατηγορίες (2) και (3), για χρονική περίοδο μεγαλύτερη των 6 μηνών.

 

 

 

(1)  Ελλειμματική προσοχή

 

α) αδυνατεί να συγκεντρώσει την προσοχή του σε λεπτομέρειες ή κάνει λάθη απροσεξίας σε σχολικές εργασίες, δουλειά ή άλλες δραστηριότητες

 

β) δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του σε δουλειές ή δραστηριότητες παιχνιδιού

 

γ) φαίνεται να μην ακούει όταν του απευθύνουν το λόγο

 

δ) δεν ακολουθεί οδηγίες μέχρι τέλους και αποτυχαίνει να φέρει εις πέρας εργασίες, καθήκοντα, χωρίς να φέρνει όμως εναντίωση ή να μην καταλαβαίνει τις οδηγίες

 

ε) δυσκολεύεται να οργανώσει δουλειές / δραστηριότητες

 

στ) αποφεύγει, ή είναι απρόθυμος να εμπλακεί σε δραστηριότητες που απαιτούν παρατεταμένη σκέψη

 

ζ) χάνει αντικείμενα που είναι απαραίτητα

 

αποσπάται από εξωτερικά ερεθίσματα

 

η) ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες

 

 

 

(2) Υπερκινητικότητα

 

α) κινεί νευρικά χέρια και πόδια, στριφογυρίζει στη θέση του

 

β) φεύγει από τη θέση του στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις που έπρεπε να παραμένει σταθερός

 

γ) τρέχει εδώ και εκεί, σκαρφαλώνει, κάνει πράγματα χωρίς αίσθηση του κινδύνου, που δεν ταιριάζουν στο ηλικιακό του επίπεδο

 

δ) δυσκολεύεται να παραμείνει  ήσυχος σε δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου

 

ε) είναι συνεχώς σε υπερένταση

στ) μιλάει πάρα πολύ

 

 

3) Παρορμητικότητα

 

ζ) πετάγεται και απαντά πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση και χωρίς να περιμένει να του ζητηθεί

 

η) δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του

 

θ) διακόπτει τους άλλους ή τους ενοχλεί με τη συμπεριφορά του

 

Κάποια συμπτώματα πρέπει να προϋπήρχαν πριν την ηλικία των 7 ετών

 

Τα συμπτώματα είναι τόσο σημαντικά ώστε προκαλούν έκπτωση σε δύο ή περισσότερους τομείς της καθημερινότητάς του, με σαφείς ενδείξεις πτώσης της λειτουργικότητας (κοινωνικής, σχολικής κλπ) και δεν πρέπει να εμφανίζονται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια πορείας διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής, ψυχωσικής ή ψυχικής διαταραχής.